Hộ kinh doanh cá thể là mô hình kinh doanh được nhiều cá nhân và gia đình lựa chọn để khởi nghiệp. Với những thay đổi mới trong quy định pháp lý năm 2025, việc nắm rõ các thủ tục đăng ký, nghĩa vụ thuế và quy tắc vận hành là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin chi tiết nhất giúp chủ hộ kinh doanh tuân thủ đúng pháp luật.
|
Bạn đọc lưu ý: Nội dung đề cập trong bài viết được tổng hợp dựa trên thông tin chung của thị trường, không đại diện cho duy nhất các sản phẩm và dịch vụ của Techcombank. |
1. Hộ kinh doanh cá thể là gì?
Hộ kinh doanh cá thể (hay còn gọi là hộ kinh doanh) là mô hình kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm người trong cùng hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.
- Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, nhưng được cấp mã số thuế, con dấu và giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.
- Hoạt động chủ yếu ở quy mô nhỏ, thường trong các lĩnh vực: buôn bán, dịch vụ ăn uống, sản xuất nhỏ lẻ, hoặc hoạt động tự doanh cá nhân
Việt Nam hiện có trên 5.2 triệu hộ kinh doanh, tạo ra 8 - 9 triệu việc làm, tương đương với khối công ty tư nhân.
2. Quyền và nghĩa vụ của hộ kinh doanh cá thể
Hộ kinh doanh có quyền:
- Tự do kinh doanh trong các ngành, nghề pháp luật không cấm
- Chủ động lựa chọn hình thức, quy mô và địa điểm kinh doanh phù hợp
- Đăng ký nhiều địa điểm kinh doanh trên toàn quốc (theo Công văn 3858/CT-NVT năm 2025)
- Sử dụng lao động, thuê địa điểm, ký hợp đồng, mở tài khoản ngân hàng và liên kết hoá đơn điện tử với cơ quan thuế
- Tạm ngừng, thay đổi nội dung đăng ký hoặc chấm dứt hoạt động khi có nhu cầu
Hộ kinh doanh có nghĩa vụ:
- Đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế theo quy định trước khi hoạt động
- Kê khai, nộp thuế đúng hạn (thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân, lệ phí môn bài…)
- Ghi chép, lưu giữ chứng từ, sổ sách kế toán theo hướng dẫn của Bộ Tài chính
- Chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của chủ hộ đối với các khoản nợ, nghĩa vụ tài chính phát sinh
- Bảo đảm điều kiện về an toàn, môi trường, phòng cháy chữa cháy (nếu hoạt động trong lĩnh vực có yêu cầu)
- Thực hiện nghĩa vụ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động (nếu có thuê)
Quyền và nghĩa vụ của hộ kinh doanh được quy định bởi pháp luật Việt Nam.
3. Quy định đăng ký hộ kinh doanh cá thể
3.1. Quyền thành lập hộ kinh doanh
Theo quy định tại Điều 82 Nghị định số 168/2025/NĐ-CP ngày 30/06/2025 của Chính phủ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có quyền đăng ký kinh doanh, trừ các trường hợp sau: “Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quy định mức thu nhập thấp áp dụng trên phạm vi địa phương.”
3.2. Địa điểm đăng ký kinh doanh
Địa điểm đăng ký thuế lần đầu đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo cơ chế một cửa liên thông (đăng ký thuế + đăng ký kinh doanh) là Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã (theo quy định tại Nghị định số 168/2025/NĐ-CP của Chính phủ).
Lưu ý: Từ 01/07/2025, nộp hồ sơ đăng ký thuế cùng với đăng ký kinh doanh tại Trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã.
Hộ kinh doanh sẽ đăng ký thành lập tại Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã.
3.3. Hồ sơ, trình tự, thủ tục đăng ký thành lập hộ kinh doanh
1- Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh bao gồm:
- Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh;
- Bản sao văn bản ủy quyền của thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp hộ kinh doanh do các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập. Văn bản ủy quyền này phải được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật.
Lưu ý: Mẫu biểu đăng ký kinh doanh theo Phụ lục II ban hành kèm theo Thông tư số 68/2025/TT-BTC ngày 01/07/2025 của Bộ Tài chính.
2- Nơi nộp hồ sơ:
Chủ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh hoặc người được ủy quyền gửi hồ sơ đăng ký thành lập hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đến Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã nơi hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đăng ký trụ sở (trụ sở chính).
3- Tiếp nhận hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh:
Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã trao giấy tiếp nhận hồ sơ và hẹn trả kết quả, kiểm tra điều kiện cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh theo quy định tại khoản 2 Điều 85 Nghị định số 168/2025/NĐ-CP.
- Trường hợp hồ sơ đủ điều kiện cấp: Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và gửi thông báo về Cơ quan thuế quản lý trực tiếp hộ kinh doanh trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ
- Trường hợp hồ sơ không đủ điều kiện cấp:
- Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã thông báo bằng văn bản cho người nộp hồ sơ trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ
- Thông báo phải nêu rõ lý do và các yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ
Thành lập hộ kinh doanh dễ dàng với cơ chế mới.
4. Quy định nộp thuế của hộ kinh doanh cá thể
4.1. Đăng ký tài khoản thuế điện tử và eTax Mobile
Hộ kinh doanh cần tạo tài khoản thuế điện tử để thực hiện toàn bộ nghiệp vụ thuế. Có thể lựa chọn một trong hai phương thức:
- Cách 1: Đăng ký trên eTax Mobile (*)
- Bước 1: Tải ứng dụng “eTax Mobile” từ App Store (iOS) hoặc Google Play (Android)
- Bước 2: Mở ứng dụng, chọn “Đăng ký” và nhập đầy đủ thông tin cá nhân (số định danh, họ tên, số điện thoại, email)
- Bước 3: Xác nhận qua mã OTP gửi về điện thoại/email
- Bước 4: Nhận tin nhắn từ “CucThue” thông báo đăng ký thành công, kèm mật khẩu để đăng nhập ứng dụng
- Cách 2: Đăng ký trên Cổng thông tin Thuế điện tử
- Bước 1: Truy cập website: https://canhan.gdt.gov.vn
- Bước 2: Chọn “Đăng ký”, nhập mã số thuế và mã xác nhận
- Bước 3: Điền thông tin bổ sung (số điện thoại, email) và xác thực theo yêu cầu của cơ quan thuế
- Bước 4: Kiểm tra thông tin, xác nhận để hoàn tất đăng ký
- Bước 5: Hệ thống gửi thông báo qua SMS/email. Nếu thông tin chưa được xác nhận, người nộp thuế cần liên hệ cơ quan thuế để cập nhật
(*) Nếu đã có tài khoản định danh điện tử VNeID (mức 2), có thể đăng nhập nhanh bằng VNeID để rút ngắn quy trình.
Hộ kinh doanh có thể đăng ký tài khoản thuế qua eTax Mobile.
4.2. Khai thuế hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể nộp tờ khai thuế qua ứng dụng eTax Mobile hoặc Trang thông tin điện tử của Cục Thuế hoặc Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của Cục Thuế.
Quy trình kê khai thuế điện tử được thực hiện theo trình tự sau:
- Bước 1: Đăng nhập hệ thống
- Bước 2: Tìm mục Kê khai thuế, nhập doanh thu, loại thuế, kỳ tính thuế và tải lên các giấy tờ liên quan (hợp đồng, biên bản nghiệm thu…)
- Bước 3: Xác nhận và nộp tờ khai bằng OTP hoặc chữ ký số, lưu trữ tờ khai dưới dạng PDF/XML để đối chiếu sau này
Mốc thời gian quan trọng:
- Theo tháng: Chậm nhất ngày 20 của tháng tiếp theo
- Theo quý: Chậm nhất ngày cuối cùng của tháng đầu quý sau
- Theo năm: Chậm nhất ngày cuối cùng của tháng đầu năm dương lịch
- Phát sinh lần đầu: Trong vòng 10 ngày kể từ ngày phát sinh
Các loại tờ khai thường dùng:
- Mẫu 01/CNKD: Tờ khai thuế GTGT và TNCN cho cá nhân kinh doanh
- Mẫu 01/TKN-CNKD: Tờ khai thuế năm
- Mẫu 01-2/BK-HĐKD: Phụ lục bảng kê hoạt động kinh doanh trong kỳ
- Mẫu 01/TTS: Dành cho cá nhân cho thuê tài sản
- Mẫu 01-1/BK-TTS: Bảng kê cho thuê tài sản lần đầu theo hợp đồng
Hướng dẫn khai thuế hộ kinh doanh.
4.3. Nộp thuế hộ kinh doanh
Sau khi hoàn tất tờ khai, người nộp thuế thực hiện nộp thuế bằng nhiều phương thức điện tử:
- Cách 1: Qua eTax Mobile
- Nộp trực tiếp bằng cách nhập mã số thuế và chọn kỳ hạn
- Nộp qua tài khoản ngân hàng: chọn ngân hàng liên kết, xác nhận thanh toán
- Nộp bằng mã QR Code: hệ thống tạo mã QR, người nộp thuế quét để thanh toán nhanh
- Cách 2: Qua Cổng dịch vụ công của Tổng cục Thuế
- Truy cập https://dichvucong.gdt.gov.vn, đăng nhập bằng VNeID
- Lập giấy nộp tiền, điền thông tin người nộp thuế, cơ quan quản lý, loại thuế, kỳ tính thuế
- Xác nhận bằng OTP/ứng dụng VNeID, hoàn tất thanh toán
- Cách 3: Qua hệ thống Thuế điện tử eTax (phân hệ cá nhân)
- Có thể lập giấy nộp tiền thủ công hoặc sử dụng chức năng “Tra cứu” để nộp nhanh các khoản đã có ID
- Hệ thống hỗ trợ lập giấy nộp tiền tự động cho các khoản thuế đến hạn
- Sau khi xác nhận và thanh toán, chứng từ nộp thuế sẽ được lưu trữ điện tử để tra cứu
Người nộp thuế có thể tra cứu kết quả nộp thuế, giấy nộp tiền, nghĩa vụ thuế, thông báo từ cơ quan thuế để đảm bảo không phát sinh nợ thuế ngay trên eTax Mobile hoặc cổng Thuế điện tử.
Hướng dẫn nộp thuế hộ kinh doanh.
5. Quy định về địa điểm kinh doanh của hộ kinh doanh cá thể
Theo Công văn 3858/CT-NVT, Cục thuế quy hướng dẫn quy định về địa điểm kinh doanh của hộ kinh doanh 2025 như sau:
- Trụ sở hộ kinh doanh là địa chỉ liên lạc và nơi thực hiện kinh doanh, được xác định theo đơn vị hành chính tại Việt Nam
- Hộ kinh doanh có thể đăng ký trụ sở nhưng hoạt động ngoài trụ sở
- Trường hợp không có địa điểm cố định, hộ chọn một địa chỉ để đăng ký và đăng ký không hoạt động kinh doanh tại trị sở
- Sau khi thanh lập, phát sinh địa điểm cố định thì phải đăng ký trụ sở tại nơi đó
- Khi hộ kinh doanh thành lập các địa điểm kinh doanh khác ngoài trụ sở thì không phải đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh, nhưng hộ kinh doanh phải thông báo cho Thuế cơ sở nơi đặt địa điểm kinh doanh
- Khi hộ kinh doanh chấm dứt hoạt động của địa điểm kinh doanh, hộ kinh doanh thực hiện thông báo với Thuế cơ sở nơi có địa điểm kinh doanh
- Hộ kinh doanh chấm dứt hoạt động kinh doanh thì các địa điểm kinh doanh của hộ kinh doanh cũng bị chấm dứt hoạt động
Trụ sở hộ kinh doanh là địa chỉ liên lạc và nơi thực hiện kinh doanh.
6. Câu hỏi thường gặp
6.1. Đăng ký hộ kinh doanh cá thể có mất phí không?
Có. Khi nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh, người thành lập phải nộp một khoản lệ phí gọi là "lệ phí đăng ký hộ kinh doanh".
Theo quy định hiện hành (cụ thể tại Thông tư 85/2019/TT-BTC và các nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh), mức lệ phí cho việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh (khi đăng ký thành lập mới) là 100,000 VND/lần. Khoản lệ phí này được nộp tại bộ phận Một cửa của Ủy ban nhân dân cấp xã (nơi tiếp nhận hồ sơ).
6.2. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có được giảm trừ gia cảnh tính thuế TNCN?
Không. Theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và các văn bản hướng dẫn (như Thông tư 40/2021/TT-BTC), khoản giảm trừ gia cảnh (bao gồm giảm trừ cho bản thân và cho người phụ thuộc) chỉ áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công. Do đó, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không được áp dụng giảm trừ gia cảnh khi tính thuế TNCN đối với thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh.
6.3. Vì sao Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã từ chối cấp đăng ký hộ kinh doanh?
Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã từ chối cấp đăng ký hộ kinh doanh nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Hộ kinh doanh đã bị Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã ra thông báo về hành vi vi phạm của hộ kinh doanh thuộc trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh hoặc đã bị ra quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh;
- Hộ kinh doanh đang trong tình trạng pháp lý "Không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký".
Theo Nghị định 168, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã tiếp tục giải quyết thủ tục đăng ký hộ kinh doanh cho hộ kinh doanh thuộc trường hợp trên khi:
- Hộ kinh doanh đã có biện pháp khắc phục những vi phạm theo yêu cầu trong thông báo về hành vi vi phạm của hộ kinh doanh thuộc trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và được Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã chấp nhận hoặc đã được khôi phục tình trạng pháp lý sau khi bị ra quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.
- Hộ kinh doanh phải đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hộ kinh doanh để phục vụ việc chấm dứt hoạt động hộ kinh doanh theo quy định. Trong trường hợp này, hồ sơ đăng ký thay đổi phải kèm theo văn bản giải trình của hộ kinh doanh về lý do đăng ký thay đổi và được Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã chấp nhận.
- Hộ kinh doanh không còn trong tình trạng pháp lý "Không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký".
Việc hiểu rõ các quy định pháp lý mới nhất về hộ kinh doanh cá thể là nền tảng quan trọng để vận hành ổn định và hiệu quả. Bằng cách tuân thủ đúng các thủ tục đăng ký, kê khai thuế và quy định về địa điểm kinh doanh, các chủ hộ có thể tập trung phát triển hoạt động sản xuất, dịch vụ của mình một cách bền vững.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo và có thể thay đổi theo từng thời điểm. Để cập nhật chính sách sản phẩm của Techcombank chính xác nhất, vui lòng truy cập các trang sản phẩm từ website Techcombank hoặc liên hệ các phương thức dưới đây:
