Tất toán là gì? 5 Hình thức tất toán bạn cần biết

1. Tất toán là gì?

Tất toán là thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, dùng để chỉ hành động kết thúc một giao dịch tài chính như gửi tiết kiệm, vay vốn, đầu tư hoặc hợp đồng tín dụng. Hiểu đơn giản, đây là bước cuối cùng để đóng lại giao dịch, đồng thời xác định toàn bộ nghĩa vụ và quyền lợi của các bên đã được thực hiện đầy đủ.

Tùy vào loại hình sản phẩm, tất toán có thể diễn ra đúng hạn (khi đến ngày quy định) hoặc trước hạn (khi khách hàng muốn chấm dứt giao dịch sớm hơn). Sau khi tất toán, hợp đồng hoặc tài khoản tương ứng sẽ được ngân hàng khóa lại.

Tất toán là hành động kết thúc giao dịch, hợp đồng giữa tổ chức tài chính và khách hàng.

2. Các khái niệm liên quan đến tất toán

• Số tiền tất toán: Là tổng số tiền mà khách hàng nhận được (đối với khoản gửi) hoặc phải trả (đối với khoản vay) tại thời điểm thực hiện tất toán. Số tiền này bao gồm cả phần gốc và phần lãi, đã trừ đi các khoản phí liên quan (nếu có).
• Ngày tất toán: Là ngày ngân hàng thực hiện thanh toán và kết thúc hợp đồng. Đối với tiền gửi có kỳ hạn, ngày tất toán thường là ngày đến hạn sổ tiết kiệm; còn đối với khoản vay, đó là ngày người vay hoàn tất nghĩa vụ trả nợ.
• Tất toán trước hạn: Là việc khách hàng chấm dứt giao dịch sớm hơn thời điểm thỏa thuận trong hợp đồng. Ví dụ, rút tiết kiệm hoặc trả nợ trước hạn. Trường hợp này, ngân hàng thường áp dụng mức lãi suất hoặc phí khác so với tất toán đúng hạn.
• Tất toán đúng hạn: Xảy ra khi khách hàng thực hiện thanh toán, rút tiền hoặc kết thúc hợp đồng đúng thời điểm quy định. Khi đó, khách hàng sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi lãi suất hoặc ưu đãi theo hợp đồng ban đầu.
• Phí tất toán trước hạn: Là khoản phí phạt hoặc chi phí bù trừ mà ngân hàng thu khi khách hàng tất toán sớm hơn thời hạn cam kết, nhằm bù đắp phần lãi hoặc chi phí vốn bị ảnh hưởng.
• Tự động tất toán khi đến hạn: Một số sản phẩm ngân hàng cho phép tự động tất toán, tức là hệ thống sẽ tự động chuyển toàn bộ tiền gốc và lãi vào tài khoản thanh toán khi đến ngày đáo hạn, mà không cần khách hàng thực hiện thao tác thủ công.

3. 5 Hình thức tất toán phổ biến hiện nay

3.1. Tất toán tài khoản tiết kiệm/sổ tiết kiệm

Tất toán sổ tiết kiệm là hành động khách hàng rút toàn bộ số tiền gốc và lãi từ tài khoản tiết kiệm hoặc sổ tiết kiệm khi đến hạn, hoặc theo nhu cầu cá nhân. Việc tất toán giúp chấm dứt kỳ gửi hiện tại và chuyển toàn bộ số tiền về tài khoản thanh toán của khách hàng.

2 Hình thức tất toán phổ biến gồm:

• Tất toán tài khoản tiết kiệm có kỳ hạn: Diễn ra khi sổ tiết kiệm đến đúng hạn đã thỏa thuận. Khách hàng sẽ nhận đủ tiền gốc và lãi theo mức lãi suất cam kết ban đầu.
• Tất toán tài khoản tiết kiệm không kỳ hạn: Cho phép khách hàng rút tiền bất kỳ lúc nào, tiền lãi được tính dựa trên số ngày thực gửi.

Hồ sơ: CMND/CCCD hoặc giấy tờ tùy thân hợp lệ, sổ tiết kiệm đối với trường hợp gửi tại quầy.

Quy trình:

Trường hợp gửi tiết kiệm trực tuyến qua ngân hàng số:

• Bước 1: Đăng nhập vào ngân hàng số.
• Bước 2: Chọn mục tiết kiệm, sau đó chọn tài khoản cần tất toán, chọn tất toán khoản tiết kiệm.
• Bước 3: Chọn số tài khoản nhận tiền, xác nhận thông tin giao dịch, nhập mã OTP được gửi qua điện thoại, xác nhận hoàn tất.

Lưu ý: Các bước thực hiện có thể thay đổi tùy theo giao diện của từng ngân hàng, song quy trình chung đều tương tự.

Trường hợp gửi tiền tiết kiệm tại quầy giao dịch

• Bước 1: Đến quầy giao dịch ngân hàng, mang theo sổ tiết kiệm và giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD) để làm thủ tục.
• Bước 2: Điền vào phiếu yêu cầu tất toán, chờ nhân viên kiểm tra thông tin, đối chiếu chữ ký, sau đó tiến hành tất toán và nhận lại tiền gốc, lãi tương ứng.

Lưu ý khi tất toán:

• Nếu tất toán trước hạn, khách hàng thường hưởng lãi suất không kỳ hạn.
• Nên kiểm tra kỹ chính sách tái tục tự động của sổ tiết kiệm để tránh việc gia hạn ngoài ý muốn.

Khách hàng tất toán sổ tiết kiệm sẽ được rút toàn bộ tiền gốc và phần tiền lãi phát sinh trong khoảng thời gian gửi tiền.

3.2. Tất toán chứng chỉ tiền gửi

Tất toán chứng chỉ tiền gửi là hành động chấm dứt quyền sở hữu chứng chỉ tiền gửi của khách hàng tại ngân hàng phát hành. Khi thực hiện tất toán, cả khách hàng và ngân hàng cần đảm bảo đã hoàn tất đầy đủ nghĩa vụ và quyền lợi theo các điều khoản của sản phẩm.

Hiện nay, có hai hình thức tất toán chứng chỉ tiền gửi phổ biến:

• Tất toán đúng hạn: Diễn ra khi khách hàng chấm dứt quyền sở hữu chứng chỉ tiền gửi vào ngày đáo hạn được ghi trên chứng chỉ. Khi đó, khách hàng nhận lại toàn bộ tiền gốc và lãi theo lãi suất cam kết ban đầu.
• Tất toán trước hạn: Khách hàng có thể yêu cầu tất toán trước ngày đáo hạn nếu có nhu cầu sử dụng vốn. Trong trường hợp này, phần lãi thường được tính theo lãi suất không kỳ hạn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước hoặc có thể phát sinh phí tất toán trước hạn tùy chính sách của từng ngân hàng.

Hồ sơ: CMND/CCCD hoặc giấy tờ tùy thân hợp lệ, bản gốc chứng chỉ tiền gửi trong trường hợp mua chứng chỉ tiền gửi tại quầy.

Quy trình tất toán:

• Tại quầy giao dịch: Khách hàng mang theo hồ sơ đến ngân hàng phát hành để làm thủ tục. Nhân viên ngân hàng sẽ kiểm tra thông tin, xác nhận quyền sở hữu, sau đó thực hiện tất toán và chuyển toàn bộ tiền (gốc và lãi) vào tài khoản thanh toán.
• Trực tuyến: Một số ngân hàng hỗ trợ tất toán chứng chỉ tiền gửi online. Khách hàng có thể đăng nhập ứng dụng ngân hàng, chọn sản phẩm chứng chỉ tiền gửi, xác nhận thông tin và hoàn tất tất toán sau khi nhập mã OTP xác thực.

3.3. Tất toán khoản vay

Tất toán khoản vay là hành động chấm dứt giao dịch vay vốn giữa khách hàng và tổ chức cho vay. Khi thực hiện tất toán, người vay sẽ thanh toán toàn bộ số tiền gốc, tiền lãi và các khoản phí liên quan để hoàn tất nghĩa vụ tài chính với ngân hàng.

Tùy thời điểm thực hiện, tất toán khoản vay được chia thành hai hình thức:

• Tất toán đúng hạn: Diễn ra khi khách hàng thanh toán đầy đủ khoản nợ vào đúng thời điểm được quy định trong hợp đồng tín dụng.
• Tất toán trước hạn: Là việc khách hàng trả nợ sớm hơn so với thời hạn cam kết. Trong trường hợp này, ngân hàng có thể áp dụng phí phạt tất toán trước hạn để bù đắp chi phí vốn.

Phí phạt tất toán trước hạn thường được tính dựa trên tỷ lệ phần trăm của số tiền gốc còn lại, theo công thức:

Trong đó:

• Số tiền gốc còn lại: Là tổng số tiền nợ thực tế chưa thanh toán tại thời điểm tất toán.
• % phí phạt: Được quy định cụ thể trong hợp đồng tín dụng giữa hai bên.

Ví dụ: Anh B vay 1 tỷ VND trong thời hạn 24 tháng, hợp đồng quy định phí phạt trả nợ trước hạn là 5%. Trước khi hết hạn hợp đồng 5 tháng, anh B muốn thanh toán sớm 200 triệu VND tiền gốc còn lại. Khi đó, phí phạt phải trả là: 5% × 200 triệu VND = 10 triệu VND.

Hồ sơ: CMND/CCCD, hợp đồng tín dụng, biên lai các kỳ thanh toán trước đó (nếu có).

Quy trình:

• Bước 1: Liên hệ ngân hàng để xác nhận số dư nợ còn lại và ngày dự kiến tất toán.

• Bước 2: Đối chiếu thông tin, kiểm tra chi tiết số tiền phải trả, bao gồm gốc, lãi và phí phạt (nếu có).
• Bước 3: Thực hiện thanh toán toàn bộ khoản vay. Sau khi hoàn tất, ngân hàng sẽ cấp giấy xác nhận hoàn tất nghĩa vụ vay cho khách hàng.

Lưu ý: Với khoản vay có tài sản bảo đảm, sau khi tất toán, khách hàng nên yêu cầu giấy xác nhận giải chấp để hoàn tất thủ tục pháp lý.

Khách hàng có thể tới quầy để được tư vấn về thủ tục, quy trình tất toán khoản vay.

3.4. Tất toán trả góp thẻ tín dụng

Tất toán trả góp thẻ tín dụng là việc khách hàng thanh toán toàn bộ số dư còn lại trong chương trình trả góp, nhằm kết thúc sớm kỳ hạn trả góp đã đăng ký trước đó. Hình thức này thường được lựa chọn khi người dùng muốn chủ động kiểm soát tài chính hoặc không muốn kéo dài nghĩa vụ trả nợ hàng tháng.

Quy trình: Khách hàng có thể liên hệ tổng đài chăm sóc khách hàng hoặc đến trực tiếp quầy giao dịch để yêu cầu tất toán. Sau khi ngân hàng thông báo số tiền cần thanh toán, khách hàng hoàn tất nộp đủ, hạn mức tín dụng sẽ được khôi phục tương ứng.

Lưu ý: Không phải đơn vị nào cũng hỗ trợ tất toán trả góp trước hạn. Một số tổ chức tín dụng có thể áp dụng phí tất toán sớm. Vì vậy, khách hàng nên xem kỹ điều khoản hợp đồng trước khi quyết định để tránh phát sinh chi phí ngoài dự kiến.

3.5. Tất toán hợp đồng

Là việc kết thúc toàn bộ quyền và nghĩa vụ của các bên trong một hợp đồng tài chính, ví dụ như hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng đầu tư hoặc hợp đồng tín dụng. Sau khi tất toán, hợp đồng được coi là hoàn tất và không còn hiệu lực pháp lý.

Hồ sơ và quy trình: Tùy theo loại hợp đồng, khách hàng cần chuẩn bị bản hợp đồng gốc, giấy tờ tùy thân, chứng từ thanh toán và biên bản xác nhận hoàn tất nghĩa vụ. Ngân hàng hoặc tổ chức tài chính sẽ kiểm tra, đối chiếu thông tin trước khi ra thông báo tất toán chính thức.

4. Phân biệt tất toán và đáo hạn

Tất toán là bước quan trọng trong mỗi giao dịch tài chính, giúp đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ giữa khách hàng và tổ chức tín dụng được hoàn tất minh bạch. Việc hiểu rõ các hình thức tất toán giúp bạn chủ động hơn trong quản lý tài chính cá nhân, đặc biệt khi tham gia các sản phẩm tiết kiệm hay vay vốn.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo và có thể thay đổi theo từng thời điểm.