EBITDA là gì? Công thức tính, ý nghĩa và lưu ý khi áp dụng

Khi đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, EBITDA là một trong những chỉ số được các nhà phân tích và tổ chức tín dụng quan tâm hàng đầu. Vậy EBITDA là gì, có ý nghĩa như thế nào trong phân tích đầu tư và được tính toán ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. EBITDA là gì?

EBITDA là viết tắt của Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization, tức lợi nhuận trước lãi vay, thuế và khấu hao. Chỉ số này phản ánh hiệu quả hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp, loại bỏ ảnh hưởng từ cấu trúc tài chính (lãi vay), chính sách thuế và các yếu tố kế toán (khấu hao, phân bổ chi phí).

Nói cách khác, EBITDA cho thấy doanh nghiệp thực sự tạo ra bao nhiêu lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính, trước khi các yếu tố tài chính và phi tiền mặt được tính vào.

EBITDA là lợi nhuận trước lãi vay, thuế và khấu hao.

2. Ý nghĩa của EBITDA

EBITDA được sử dụng rộng rãi trong phân tích tài chính vì giúp nhà đầu tư và ngân hàng đánh giá hiệu quả hoạt động thực tế của doanh nghiệp, đặc biệt khi so sánh giữa các công ty trong cùng ngành. Cụ thể, EBITDA mang lại các giá trị sau:

• Đo lường khả năng sinh lời cốt lõi: Loại bỏ chi phí lãi vay và thuế giúp phản ánh chính xác hiệu quả từ hoạt động kinh doanh
• So sánh doanh nghiệp dễ dàng hơn: Vì EBITDA không chịu ảnh hưởng bởi cấu trúc vốn hay quy định thuế của từng quốc gia
• Đánh giá khả năng trả nợ: EBITDA thường được dùng trong các chỉ số như EBITDA/Interest hoặc Debt/EBITDA, giúp ngân hàng xác định khả năng thanh toán nợ vay của doanh nghiệp
• Phân tích dòng tiền: Do loại bỏ khấu hao – chi phí không bằng tiền mặt, EBITDA thể hiện gần đúng dòng tiền hoạt động

EBITDA được sử dụng rộng rãi trong phân tích tài chính.

3. Cách tính EBITDA

EBITDA có thể được tính bằng nhiều công thức khác nhau tùy theo dữ liệu có sẵn trong báo cáo tài chính.

3.1. Công thức 1 – Dựa trên Lợi nhuận sau thuế

Công thức:

Giải thích:

• Lợi nhuận sau thuế (Net Profit): Là phần lợi nhuận cuối cùng còn lại sau khi doanh nghiệp đã trừ toàn bộ chi phí và thuế
• Chi phí lãi vay (Interest Expense): Phản ánh chi phí tài chính do vay vốn. Cộng lại để loại bỏ ảnh hưởng từ cấu trúc tài chính (doanh nghiệp vay nhiều hay ít)
• Thuế TNDN (Income Tax): Thuế thu nhập doanh nghiệp được cộng lại để phản ánh lợi nhuận trước thuế
• Khấu hao TSCĐ (Depreciation): Là chi phí phân bổ giá trị tài sản cố định hữu hình theo thời gian (máy móc, thiết bị, nhà xưởng…)
• Chi phí phân bổ (Amortization): Là chi phí khấu hao tài sản vô hình (thương hiệu, bản quyền, quyền sử dụng đất…)

Công thức này thể hiện EBITDA dưới góc độ toàn diện nhất, bắt đầu từ lợi nhuận ròng và cộng ngược lại toàn bộ các khoản chi phí tài chính, thuế và khấu hao. Phù hợp khi doanh nghiệp có báo cáo lãi lỗ chi tiết, giúp nhà đầu tư thấy rõ lợi nhuận thực từ hoạt động kinh doanh thuần.

Có thể tính EBITDA theo lợi nhuận sau thuế.

3.2. Công thức 2 - Dựa trên EBIT (Lợi nhuận trước lãi vay và thuế)

Công thức:

Giải thích:

• EBIT (Earnings Before Interest and Taxes): Là lợi nhuận trước lãi vay và thuế, thể hiện hiệu quả kinh doanh thuần mà chưa bị ảnh hưởng bởi chi phí tài chính và chính sách thuế.
• Khấu hao và Chi phí phân bổ: Cộng lại để loại bỏ các chi phí kế toán phi tiền mặt, giúp đánh giá hiệu quả tạo lợi nhuận bằng tiền mặt thực tế

Đây là công thức phổ biến nhất trong các báo cáo phân tích tài chính, vì EBIT thường có sẵn trong báo cáo kết quả kinh doanh. Công thức này giúp nhà đầu tư nhanh chóng ước tính khả năng tạo lợi nhuận vận hành, đặc biệt hữu ích trong các mô hình định giá doanh nghiệp (như EV/EBITDA).

3.3. Công thức 3 – Dựa trên Dòng tiền hoạt động (Operating Cash Flow)

Công thức:

Giải thích:

• Dòng tiền hoạt động (Operating Cash Flow): Là dòng tiền thực tế doanh nghiệp tạo ra từ hoạt động kinh doanh
• Chi phí lãi vay và Thuế TNDN: Cộng lại để loại bỏ ảnh hưởng tài chính và thuế, đưa dòng tiền về mức “trước lãi vay – trước thuế”
• Thay đổi vốn lưu động (Working Capital): Khoản điều chỉnh phản ánh sự biến động giữa tài sản ngắn hạn và nợ ngắn hạn, giúp kết quả sát với bản chất EBITDA hơn (vì EBITDA không tính yếu tố này)

Công thức này liên hệ trực tiếp giữa EBITDA và dòng tiền, thường được dùng trong phân tích tín dụng hoặc khi doanh nghiệp không công bố EBIT/khấu hao riêng biệt; giúp các nhà phân tích và ngân hàng đánh giá khả năng trả nợ bằng dòng tiền thực, chứ không chỉ dựa trên lợi nhuận kế toán.

Có thể tính EBITDA dựa trên Dòng tiền hoạt động (Operating Cash Flow).

4. Cách áp dụng EBITDA trong phân tích

EBITDA là một chỉ số tài chính linh hoạt, được các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng và nhà quản lý sử dụng để đánh giá hiệu suất của một công ty.

• Đo lường hiệu suất kinh doanh cốt lõi: Đây là công dụng cơ bản của chỉ số này. Bằng cách loại bỏ lãi vay (quyết định tài chính), thuế (yếu tố vĩ mô), và khấu hao (quyết định kế toán), EBITDA phản ánh khả năng tạo lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính của công ty
• So sánh các công ty cùng ngành: Đây là một trong những ứng dụng hiệu quả nhất của EBITDA. Chỉ số này tạo ra một cơ sở so sánh công bằng khi phân tích các công ty có:
  • Cấu trúc vốn khác nhau (vay nợ nhiều hoặc ít)
  • Tuổi thọ tài sản khác nhau (dẫn đến chi phí khấu hao cao hoặc thấp)
  • Hoạt động ở các quốc gia có mức thuế suất khác nhau
• Định giá doanh nghiệp (Tỷ lệ EV/EBITDA):
  • Đây là một tỷ lệ định giá phổ biến, đặc biệt trong các hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A)
  • Công thức: EV/EBITDA (với EV là Giá trị Doanh nghiệp, bao gồm vốn hóa thị trường cộng với nợ ròng)
  • Tỷ lệ này phản ánh mức giá thị trường sẵn sàng chi trả cho mỗi đồng EBITDA mà công ty tạo ra. Tỷ lệ thấp hơn có thể được xem là hấp dẫn hơn (cho thấy khả năng công ty bị định giá thấp)
• Đánh giá khả năng trả nợ:
  • Các ngân hàng và chủ nợ thường sử dụng tỷ lệ Nợ ròng / EBITDA (Net Debt/EBITDA).
  • Tỷ lệ này ước tính thời gian (theo năm) mà công ty cần để trả hết nợ nếu chỉ sử dụng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh. Tỷ lệ càng thấp, khả năng trả nợ càng tốt
• Tính Biên lợi nhuận EBITDA (EBITDA Margin):
  • Công thức: Biên EBITDA = (EBITDA / Doanh thu) x 100%
  • Chỉ số này cho thấy mức độ hiệu quả của công ty trong việc chuyển đổi doanh thu thành lợi nhuận hoạt động (trước lãi vay, thuế và khấu hao).

Có thể dựa vào EBITDA để phân tích nhiều chỉ số.

5. Ưu điểm và lưu ý khi áp dụng EBITDA

5.1. Ưu điểm

Sử dụng EBITDA có các ưu điểm như:

• Tập trung vào hoạt động cốt lõi: Chỉ số này loại bỏ các yếu tố có thể gây sai lệch (như chính sách thuế, cấu trúc nợ, phương pháp khấu hao) để làm nổi bật khả năng sinh lời từ hoạt động kinh doanh chính
• Hữu ích cho các ngành thâm dụng vốn: Chỉ số này đặc biệt hữu ích khi phân tích các ngành đòi hỏi đầu tư tài sản cố định lớn và có chi phí khấu hao cao (ví dụ: viễn thông, sản xuất nặng, hạ tầng). EBITDA cho thấy lợi nhuận trước khi trừ đi các chi phí khấu hao (phi tiền mặt) ở mức cao
• Tăng khả năng so sánh: Tạo điều kiện so sánh các đối thủ cạnh tranh trong cùng một ngành một cách công bằng hơn

5.2. Các điểm cần lưu ý

Việc sử dụng EBITDA không đúng cách có thể dẫn đến các nhận định sai lệch:

• EBITDA không đồng nghĩa với Dòng tiền: EBITDA bỏ qua hai khoản mục chi tiêu tiền mặt quan trọng:
  • Chi phí vốn (CapEx): Các khoản chi tiêu vốn mà công ty phải thực hiện để mua sắm, bảo trì máy móc, nhà xưởng. Một công ty có thể có EBITDA cao nhưng vẫn thâm hụt dòng tiền do chi phí vốn cao
  • Thay đổi vốn lưu động: Tiền mặt bị ràng buộc trong hàng tồn kho hoặc các khoản phải thu không được phản ánh trong EBITDA
• Bỏ qua các chi phí thực tế: Lãi vay và thuế là các chi phí thực tế bằng tiền mà doanh nghiệp bắt buộc phải trả. Việc loại bỏ chúng có thể khiến bức tranh tài chính có vẻ tích cực hơn thực tế
• Có khả năng bị điều chỉnh: Vì là chỉ số "phi chuẩn mực" (non-GAAP), một số công ty có thể điều chỉnh cách tính EBITDA để cải thiện số liệu báo cáo, nhằm đánh lạc hướng nhà đầu tư khỏi các vấn đề như nợ cao hoặc lợi nhuận ròng âm
• Không phải là thước đo duy nhất: Không nên chỉ sử dụng EBITDA một cách độc lập để đánh giá doanh nghiệp. Chỉ số này cần được xem xét cùng với các chỉ số khác như Lợi nhuận ròng (Net Income) và đặc biệt là Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (Operating Cash Flow)

EBITDA là một công cụ phân tích mạnh mẽ để đánh giá hiệu suất kinh doanh cốt lõi và so sánh các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đây không phải là thước đo vạn năng. Nhà đầu tư và các tổ chức tín dụng cần kết hợp EBITDA với các chỉ số khác như dòng tiền và lợi nhuận ròng để có cái nhìn toàn diện, chính xác nhất về sức khỏe tài chính của một doanh nghiệp.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo và có thể thay đổi theo từng thời điểm. Để cập nhật chính sách sản phẩm của Techcombank chính xác nhất, vui lòng truy cập các trang sản phẩm từ website Techcombank hoặc liên hệ các phương thức dưới đây:

• Hệ thống chi nhánh/phòng giao dịch Techcombank trên toàn quốc
• Trung tâm Dịch vụ khách hàng (hotline 24/7): 1800 588822 (trong nước) hoặc +84 24 39446699 (quốc tế)
• Email: call_center@techcombank.com.vn